“Maak je eigen feestje, hang zelf de slingers op.”

In het Zuid-Amerikaanse Mexico is zij geboren en getogen, Dora een 52-jarige inspirerende vrouw. Jaren geleden is ze naar Nederland gekomen om hier Sociologie te gaan studeren. Dat bestond toen namelijk niet in haar geboorteland. Ze wilde zich in eerste instantie specialiseren in de richting van ontwikkelingsplanologie. Door omstandigheden is dat niet helemaal gelukt. Ze kon wel afstuderen, maar het was vanuit Nederland voor haar niet mogelijk om ervaring op te doen in dorpen van ontwikkelingslanden.

Wat opvalt aan Dora, is dat ze zeer diplomatiek en tactvol overkomt. Zij verklaart simpelweg dat Mexico een ongelooflijk gevaarlijk land is geworden en een ontzettend hoog criminaliteitscijfer kent. Daar heeft ze geleerd om tactvol en diplomatiek te zijn, anders leef je niet zo lang. Het is een kwestie van overleven dus! In Nederland heeft ze geleerd dat het precies andersom werkt om te overleven: “Mensen moeten zeggen wat ze voelen en denken en dan het liefst  met een ‘ik’- boodschap, zoals “ik vind dat…”.

Heimwee

Ongeveer veertien jaar geleden is Dora tijdens haar werk in Utrecht ziek geworden. Omdat ze in Nederland haar behandeling kreeg en die ook hard nodig had, kon ze niet meer terugkeren naar Mexico, al was dat wel de bedoeling. Ze mist Mexico ontzettend. Enerzijds uiteraard haar familie. Ze heeft gelukkig wel dagelijks contact met haar familielieden en vrienden via internet. Gelukkig gaat het naar omstandigheden goed met hen. Ook voor haar werk zou ze het liefst het vliegtuig pakken naar Mexico om daar Indiaanse dorpjes te helpen ontwikkelen. Maar ze kan niet meer goed tegen de spanning van het reizen en werken. Paniekaanvallen en oriëntatieproblemen spelen haar dan parten. Met andere woorden; ze krijgt het benauwd wanneer ze niet weet waar ze is of hoe ze een ruzie tussen boeren over grond bijvoorbeeld moet aanpakken.

De Mexicaanse woont tegenwoordig in een rustige wijk in Den Haag in een beschermde woongroep van Stichting Anton Constandse. Maar eigenlijk vindt ze dat ze na vier jaar al genoeg vooruitgang heeft geboekt om de stap te zetten naar het wonen in een individueel beschermde woonvorm.

Feest in Mexico versus Nederland

Feesten in Mexico zitten vol met kleuren, lekker eten en activiteiten, waaronder veel dansen met familie en vrienden. Dora mist de traditionele Mexicaanse feesten heel erg en vindt dat de mensen in Nederland over het algemeen veel nuchterder zijn dan in Mexico. In Mexico is het gebruikelijk om te dansen en te bewegen tijdens een feest. Hier in Nederland gaan mensen meestal op een stoel zitten en praten, behalve wanneer ze langs het buffet lopen.

Hoe brengt Dora de feestdagen in het koude Nederland door? Tijdens de feestdagen doet ze in principe met van alles en nog wat mee. Stichting Anton Constandse organiseert veel activiteiten. Zelfs vorig jaar toen ze aan haar rechtervoet was geopereerd, was ze niet voor een gat te vangen. Ze kon met behulp van een busje van de Stichting en een aantal behulpzame mensen die haar in de bus hebben geholpen, gelukkig toch nog een feestje bijwonen. Omdat Dora ervaringsdeskundige is bij het Maatschappelijk Steun Systeem (MSS), werd ze ook opgehaald en gebracht naar het feestje georganiseerd door het MSS. “Probeer je eigen feestje te maken in het leven. Je moet zelf de slingers ophangen”, aldus Dora.

Tips van Dora voor een geslaagde feestmaand

Tenslotte een aantal tips van Dora voor iedereen die het moeilijk vindt om door de feestmaand te komen:

·               Koester en ontwikkel je goede eigenschappen en manieren. Wanneer je dit doet, dan wil iedereen je vriend zijn.

·               Verzorg jezelf en blijf beleefd. Zeker tijdens de feestdagen want dan letten mensen meer op elkaar. Bijvoorbeeld of je wel of niet netjes eet. 

Wat is het recept voor gezellige feestdagen?

We vragen het een psychiater en een huisarts: dokter de Vries en dokter Vrolijk.

Wie is dokter de Vries?

Ik ben Rob de Vries, 64 jaar en drie jaar met pensioen. Voorheen ben ik psychiater geweest en hoofd behandeling van Mentrum GGZ in Amsterdam. Hier werden mensen met langdurige psychosen opgenomen. Ik heb dit werk ongeveer dertig jaar gedaan.

Wat zijn de kenmerken van de mensen die u heeft behandeld?

Er zijn uiteraard verschillende soorten aandoeningen. De meeste mensen bij ons in de kliniek hebben schizofrenie, mensen met een bipolaire stoornis, manische depressiviteit, of een schizo-affectieve stoornis. Hierbij heeft men last van hallucinaties en wanen, en daarbij meestal ook een stemmingsstoornis.

Hoe brengen ze meestal de feestdagen door?

De feestdagen worden door de meeste mensen bij familie doorgebracht. Voor mensen die in de kliniek blijven tijdens de feestdagen, worden de dagen zo aangenaam mogelijk gemaakt door het personeel. De ruimtes zijn versierd en er is lekker eten. Er is een geestelijke aanwezig en daar kunnen de mensen altijd een beroep op doen. Als er behoefte aan is, kan er een kerkdienst worden bijgewoond met buurtbewoners en/of personeel. En er worden kerstliedjes gezongen. Voor mensen die te ziek zijn, bestaat de mogelijkheid dat ze op hun kamer een geestelijke op bezoek krijgen en lekker eten.

Het doktersrecept:

Hoe de patiënt zich ook voelt, het is mijns inziens toch belangrijk dat men de feestdagen viert. Al is het maar heel klein en minimaal. Zij hebben er evenveel recht op als mensen die geen psychiatrische aandoening hebben. En feestdagen kunnen voor hen toch belangrijk zijn. Niet alleen het kerstfeest, maar denk bijvoorbeeld ook aan het islamitisch suikerfeest.

Mensen die last hebben van psychoses zijn over het algemeen kwetsbaarder dan mensen die dat niet hebben. Het is daarom belangrijk bepaalde maatregelen te nemen om de feestdagen goed door te brengen. Het is aan te raden matig te zijn met alcohol en/of drugs en extra te letten op de medicatie. Let extra scherp op waarschuwingssymptomen voor een eventuele terugval. En trek dan op tijd aan de bel bij de behandelaar.

Wie is dokter Vrolijk?

Dokter Vrolijk is huisarts aan de Nieuwe haven en de Stationsweg in Den Haag. De meeste patiënten wonen in het Centrum, Rivierenbuurt, Stationsbuurt, Binckhorst, Schilderswijk en Bezuidenhout.

Heeft u mensen met een psychiatrische beperking in uw praktijk?
In mijn praktijk heb ik mensen met allerlei soorten psychische aandoeningen zoals angsten en depressies.

Hoe brengen ze meestal de feestdagen door?

Als mensen contact hebben met familie, brengen ze de feestdagen meestal met hen door. Ook zijn er veel mensen die wonen in een woonvorm en hier wordt vaak voor een leuk programma gezorgd. Sommige mensen brengen een bezoek aan de kerk. 

Het doktersrecept:

Er zijn veel mensen die zich eenzaam en somber voelen tijdens de feestdagen. Voor deze mensen zijn het meer rampdagen. Sowieso merk ik dat ook mensen die niet somber zijn de feestdagen moeilijk vinden, omdat er opgeklopte verwachtingen zijn. Mijn advies is om toch de feestdagen te vieren, al is het maar minimaal, omdat je het anders nog moeilijker krijgt. Zoek een gezellig samenzijn, al is het met één persoon. Nodig mensen uit, word actief. Wacht niet af, maar probeer zelf iets te regelen. Het is goed om een invulling gepland te hebben, maar heb er niet te grote verwachtingen van.

Feestrecept

Voor een kleine 10 euro voor één persoon geniet u van drie heerlijke gerechten.

Voorgerecht ‘Carpacciosalade’

Ingrediënten:

• plakjes carpaccio, of goedkopere variant runderrookvlees (75 gram)
• eikenbladsla (of een combinatie daarvan met andere sla)
• 0,5 eetlepel olijfolie met peper
• 1 eetlepel olijfolie met knoflook
• 0,5 eetlepel groene pesto
• 0,5 eetlepel witte wijnazijn
• pijnboompitjes
• Gran Padano kaas
  
  

Bereidingswijze:

Maak van de pesto, de olijfolie met knoflook, de olijfolie met peper en de witte wijnazijn een dressing. Rooster de pijnboompitjes. Bestrijk met een kwastje het bord met een dun laagje dressing. Leg hierop de carpaccio of runderrookvlees. Strooi er eikenbladsla overheen, de geroosterde pijnboompitjes en de Gran Padano kaas. Giet hier overheen twee eetlepels dressing in een ronde beweging.

Hoofdgerecht ‘Tagliatelle met spinazie’

Ingrediënten:

• 200 gram tagliatelle
• 225 gram diepvriesspinazie (zonder room)
• kleine ui
• spekreepjes
• 100 gram gehakt
• 0,5 bakje kruidenroomkaas
• geraspte kaas
• peper
• boter 

Bereidingswijze:

Snipper de ui en zet vast water op voor de tagliatelle. Smelt de boter in de pan op zacht vuur. Strooi de peper naar smaak erbij. Voeg de spekreepjes toe en bak ze nog niet helemaal gaar. Voeg de gesnipperde ui toe en bak deze glazig. Zet het vuur hoger en voeg het gehakt toe en bak dit rul. Voeg de diepvriesspinazie toe en laat deze ontdooien, blijf ondertussen roeren. Wanneer de spinazie ontdooid is, voeg de kruidenroomkaas toe en laat deze smelten. Kook ondertussen de pasta gaar. Als de saus warm is, is het gerecht klaar.

Serveertip:

Verdeel de pasta over twee borden. Doe hier het spinaziemengsel overheen. Maak het af met een beetje geraspte kaas naar smaak.

Nagerecht ‘Hangop met kersen’

(Minstens 12 uur van tevoren voorbereiden)

Ingrediënten:

• 0,5 liter volle yoghurt
• 1/8 liter slagroom
• potje kersen (300 gram)
• 2 zakjes vanillesuiker

Bereidingswijze:

Maak een schone theedoek nat, wring deze goed uit en bekleed er een vergiet mee. Plaats dit in een grotere schaal. Schenk de yoghurt in de theedoek. Schep na minstens 12 uur de hangop van de theedoek in een kom. Slagroom stijfkloppen. Voeg slagroom, vanillesuiker en kersen door de hangop.

Smakelijk feestmaal!

‘Ik en de anderen’

In deze uitgave van de nieuwsbrief introduceren we een nieuwe rubriek:‘Ik en de anderen’. Deze pagina richten we met name op familie, vrienden, kennissen en bekenden van de patiënten. Hierin zult u herkenbare artikelen vinden vanuit de praktijk voor uzelf, maar vooral ook voor uw omgeving.

Schroom dus niet deze pagina ook te laten lezen door uw huisgenoten, familieleden, vrienden, kennissen of andere bekenden. Nieuwe invalshoeken en andere gezichtspunten kunnen soms een beter zicht op uw persoonlijke situatie geven. Meer helderheid en begrip voor u en uw omgeving, dat is het doel van deze rubriek.

Vooroordelen loslaten

Een mens kan zich verkijken op een situatie. In de loop der jaren heb ik als sociaal psychiatrisch verpleegkundige heel wat partners, ouders, broers, zusters, ooms, tantes en andere familieleden op mijn spreekuur gezien. Ze waren zonder uitzondering begaan met het lot van hun dierbare met wie het op dat moment niet goed ging. Op een dag ontmoette ik Sarinah, een jonge Surinaamse vrouw van even in de twintig, maar qua uiterlijk niet ouder dan veertien. Bijna letterlijk liep ze aan de hand van haar moeder. Vader was afwezig. “Anorexia”, schoot er direct door mijn hoofd en toen ze begon te praten kon ik alleen maar denken: “Waar gaat dit over?” Moeder vroeg me alleen om wat medicatie zodat Sarinah ‘wat beter kan slapen’. Over drie maanden konden we een nieuwe afspraak plannen.

Alles in mij steigerde, zo’n ziek meisje en dan alleen een slaappilletje? Ik trok alles uit de kast, van psycho-educatie tot anti-psychotica, van diëtiste tot beschermd wonen. Hoewel ik natuurlijk mijn best deed te luisteren naar de wensen van moeder, dochter zei eigenlijk niets, zat mijn hoofd vol met vooroordelen. Dat vasthouden aan eigen ideeën heb ik in dit geval nog vrij lang volgehouden. Zozeer zelfs dat ik samen met Sarinah wilde gaan kijken naar een beschermende woonvorm. Moeder gaf vol tegengas, waardoor ik uiteindelijk capituleerde. Op een dag bleek Sarinah bij haar moeder te zijn ingetrokken.

Ik had nooit gedacht dat moeder het kon opbrengen om weer te gaan zorgen voor haar, in mijn ogen zo zieke, dochter. Ook bleek de anorexia wel mee te vallen. Sarinah at meestal goed, maar werd nooit zwaarder dan een kilo of 40 (bij 1.50 meter). En de chaos in haar hoofd bleek ook geen belemmering om te leren computeren en studieboeken aan te schaffen. Goed, ze gaf soms teveel geld uit, maar dan zou moeder toch curator kunnen worden? Ook hier had ik weer zo mijn bedenkingen bij, maar de praktijk leerde al snel dat er totaal geen ‘gekke’ dingen gebeurden. Sterker nog; moeder kon sparen voor haarzelf en voor Sarinah. Nu gaan ze al jaren elke zomer op reis naar familie in Suriname of een ander zonnig oord.

Inmiddels kom ik iedere twee maanden bij hen thuis. Hetgeen ik graag doe. Moeder staat al op de uitkijk als ik aan kom fietsen, de koffie (met roti!) staat al op tafel. We praten nooit meer over diëtistes en beschermd wonen. Wel over de boeken, die Sarinah nu weer heeft gelezen, verre reizen en de (on)mogelijkheden van remigratie naar Suriname. Met de feestdagen krijg ik ieder jaar steevast een zak pepernoten mee en een ‘aardigheidje’ voor de kinderen. Bij het weggaan zegt moeder met nadruk: “Bedankt voor de gezelligheid en groeten aan je vrouw en kinderen hoor!” Soms denk ik nog wel eens aan die eerste keren, nu jaren geleden, toen ik zoveel wilde en zij er zo anders over dachten. En dan denk ik nog altijd licht beschaamd: “Wat kan een mens zich soms verkijken op een situatie!”